Wie ons volgt, kent het favoriete onderzoek van Hoopheggen door Rob Wolton: Life in a hedge. Rob Wolton toonde de immense hoeveelheid aan leven aan tijdens een 4-jarig onderzoek rondom 40 meter heg. Ruim 2.000 soorten werden tijdens dit onderzoek geobserveerd. Hoeveel soorten er daadwerkelijk aanwezig waren zullen we nooit weten, doordat het onderzoek werd beperkt door de aanwezige (of juist afwezige) technologische middelen. Tussen de 2.000 soorten vinden we ook de korstmossen.
Wanneer ik aan geïnteresseerden vertel dat een heg plek biedt voor vogelnestjes, dan hebben de meeste mensen daar direct een beeld bij. Vertellen dat een egel of een muis via de heg een veilige weg vindt om van het ene gebied naar het andere te reizen, klinkt ook logisch. Echter vertelde ik mijn 8 jarige dochter dat er korstmossen leven in de heg en toen kreeg ik een vragende blik. Ik denk niet dat dit komt omdat mijn leergierige dochter pas 8 jaar is. Zelf kon ik namelijk ook amper tekst en uitleg geven. Tijd om de korstmos dus verder te onderzoeken!
Stap voor stap zoek ik uit welke soorten er in heggen zijn aangetroffen zijn. Zonder volgorde, zonder logica. Puur op basis van wat ik tegenkom op mijn reis door de Nederlandse ecologie.
Schimmels & Korstmossen
Korstmossen zijn ‘een samenlevingsvorm tussen een schimmel, een gist en wier (een groenalg of een blauwalg’). Het zijn dus geen mossen. Mossen zijn plantachtigen, maar korstmossen dus niet.
Daar waar je een schimmel normaal niet met het blote oog kan waarnemen, zorgt deze samenlevingsvorm ervoor dat korstmossen wel degelijk zichtbaar zijn met het blote oog. In Nederland hebben we maar liefst 700 soorten korstmossen. De helft daarvan zijn bedreigde soorten.
Waar zie je korstmossen in een heg?
In de heg zie je korstmossen op de schors van de bomen of op stenen die onder de heg liggen. Korstmossen bestaan in alle kleuren van de regenboog. Ze hebben een enorme overlevingsdrang waardoor ze tegen zowel warmte als kou, maar ook droogte en natte omstandigheden kunnen.
Wat maakt korstmossen zo tof?
Zoals zo’n 2 jaar geleden Hoopheggen me leerde hoe veelzijdig de heg is, zo leer ik nu wat een fantastische categorie de korstmos is.
– De samenlevingsvorm van schimmel, gist en alg is de natuur die vertelt dat we samen sterker zijn dan alleen. De schimmel is het huis waar water en mineralen worden opgeslagen voor de alg. De gist zorgt voor afweerstoffen om concurrenten op een afstand te houden. De alg voorziet zijn partners als tegenprestatie van suiker.
– Korstmossen tonen al sinds de jaren ‘50 aan wat de stand is van de luchtkwaliteit. Onderzoekers leerden dat er in stedelijke gebieden veel minder korstmossen waren dan in landelijke gebieden. De luchtkwaliteit bleek het antwoord. Ondanks dat er tegenwoordig meetinstrumenten zijn voor luchtvervuiling kunnen korstmossen nog altijd als goede indicatoren gezien worden. Zo tref je de ‘Groot dooiermos’ aan in gebieden met intensieve landbouw, omdat de aanwezigheid van ammoniak de groei bevordert.
– Korstmossen worden door de medische wereld onderzocht, omdat zowel in het verleden als in de huidige wetenschap wordt verwacht dat ze een bijdrage kunnen leveren voor bepaalde medicijnen.
– De kleurrijke eigenschappen zorgen er ook voor dat sommige korstmossen worden ingezet voor textielverf.
– Door alle verschillende vormen waarin je korstmossen kunt aantreffen, hebben ze ook nog eens de coolste, schattigste en grappigste namen: het girafje, frietzakbekermos, schoorsteentje, vliegenstrontjesmos, muurzonnetje, pantoffelkorst en de erwtensoepkorst.
Wat is de rol van een korstmos met betrekking tot biodiversiteit?
Wanneer resten van korstmossen op de grond vallen, vormen ze belangrijke voeding voor andere levende organismen in de bodem. Insecten nestelen zich in korstmossen en vogels gebruiken de korstmossen voor het bouwen van hun nestjes
Ook indrukwekkend: korstmossen kunnen tot wel 100 jaar oud worden! (*micropia.nl, onzenatuur.be, nemokennislink.nl)
Waarom is de heg zo belangrijk voor de korstmos?
Veel korstmossen groeien heel langzaam, maar verbruiken niet veel voeding, dus kunnen ze juist groeien waar ze niet door andere planten verdrongen worden, zoals op een tak in de heg. Geef de heg rust en tijd en hij biedt plek voor deze prachtige samenwerking: de korstmos.
