Van alle soorten die we in onze Hoopheggen planten, is de meidoorn veruit de bekendste*. Hij is zowel berucht als bemind. Berucht vooral bij degene die de boom alleen kennen vanwege de doornen. Eerlijk is eerlijk, die kunnen ook echt heel vervelend prikken en hebben menig fietsband tot slachtoffer gemaakt.
Wij geloven echter dat voor iedere uitdaging ook een oplossing is, vooral als het gaat om biodiversiteit. Daarnaast wegen sommige nadelen natuurlijk ook niet op tegen de enorme voordelen die een soort te bieden heeft. Voordelen biedt de meidoorn dan ook genoeg!
Laten we eerst goed onderzoeken wat de meidoorn te bieden heeft, waarom zien we hem zo vaak in Nederland en is hij vaak de basis voor een mooie heg? Het is een veel voorkomende plant die je overal in het landschap kunt vinden: van bossen en heggen tot aan parken en tuinen. Ondanks dat de meidoorn een bekende plant is, zijn veel van zijn bijzondere eigenschappen minder bekend.
De achtergrond van de meidoorn
De meidoorn is een struik die voorkomt in Europa, Azië en Noord-Amerika. Er zijn wel 200 soorten meidoorn, maar in de Lage Landen (Benelux en een deel van Noord-Frankrijk) kennen we 3 inheemse varianten: eenstijlige meidoorn, tweestijlige meidoorn en de koraalmeidoorn. De koraalmeidoorn werd een hele tijd als uitgestorven beschouwd, maar we vinden een artikel uit 2008 van het Natuurhistorisch maandblad dat op de Vlaamse Sint-Pietersberg de plant heeft aangetroffen. Yeahh!!! Dat betekent dat de koraalmeidoorn weer aan zijn revival kan beginnen. Want in de natuur werkt het toch zo: hoe meer diversiteit binnen een soort hoe beter!
De één- en tweestijlige meidoorn
Het verschil tussen de eenstijlige en tweestijlige meidoorn kan je van de naam afleiden. De eenstijlige meidoorn heeft bloemen met 1 stijl, de bloemen van de tweestijlige meidoorn met 2- of meerdere stijlen. Dit klinkt heel simpel, maar je ziet dit niet zo eenvoudig wanneer je op onderzoek uit gaat. Er zijn verschillende variaties en daarnaast kunnen struiken de kenmerken van verschillende variaties hebben. Waar je het verschil wel in kan herkennen, is in de bloei: de tweestijlige meidoorn bloeit 1 of 2 weken eerder dan de bloemen van de eenstijlige meidoorn. Ook geuren de bloemen van de tweestijlige meidoorn sterker. Mmm.
De eenstijlige meidoorn komt het meeste voor in Nederland. Maakt het heel erg uit als je de verschillen niet herkent? Nee, want beide zijn ontzettend goed voor jouw heg, houtwal, singel en het landschap in het algemeen.
Life-safers voor insecten en paddenstoelen
De meidoorns (horen bij de rozenfamilie Rosaceae) zijn erg populair bij bijen en andere insecten. Na de bloei vormt de plant rode bessen die in de herfst gegeten kunnen worden door vogels en andere dieren. De meidoorn is ook een ‘waardplant’ voor vele typisch Nederlandse insectensoorten, zoals nachtvlinders, bijen, vliegen en paddenstoelen. Dat de meidoorn een ‘waardplant’ is, betekent dat ruim 80 soorten afhankelijk zijn van het voorkomen van de meidoorn in ons landschap om te overleven. Dus zonder meidoorn overleven veel soorten het gewoonweg niet. Denk hierbij aan dieren als de:
● meidoornstippelmot
● meidoornspanner
● bastaardsatijnvlinder
● koningspage
● meidoornkielwants
● meidoornhaantje
● penseelkever
● groene appeltakluis
Etc., etc. De meidoorn is dus enorm betekenisvol voor haar omgeving en steekt, wat betreft zijn biodiversteitswaarde, veelal met kop en schouders uit boven haar collega-planten.
Veiligheid, voedsel en verbinding voor vogels en zoogdieren
Maar wat denk je van de vogels die de meidoorn nodig hebben; De zwartkop, geelgors en
merel broeden in een meidoornhaag; de doornen zijn hun natuurlijke bescherming. De bloesem van een meidoorn trekt veel zweefvliegen, hommels en solitaire bijen aan. Een vlindersoort als het boomblauwtje weet zijn weg ook goed te vinden. In het najaar, wanneer
de bessen rijp zijn, wordt de heg bezocht door blije kramsvogels en koperwieken. Dankzij de meidoorn in de heg kunnen reizende dieren als muizen en egels, via de heg, veilig van het ene terrein naar het andere terrein oversteken.
Kortom: de heg is een verbindend walhalla
Mocht bovenstaand verhaal nog niet overtuigend genoeg zijn, dan heeft de Universiteit van Wageningen in 2022 nog een studie gedaan met een mooi resultaat: het totaal gevonden individuele bestuivers op een bloem van de meidoorn was 65, samen met de braam het hoogste van het onderzoek over houtwallen! Tot zover de ecologische waarde van de plant, want er is nog meer…
Meidoorns houden vee tegen
De doornen van de meidoorn bieden veel dieren bescherming, maar de mens ziet ze nu nog vaak als een nadeel. We moeten echter niet vergeten dat heggen vroeger vaak een veekerende functie hadden. En steeds meer heggen die wij aanleggen, krijgen weer een veekerende functie (de heg vervangt hiermee palen, prikkeldraad en linten). De doornen zijn juist de reden dat de meidoorn veel gebruikt wordt. Bovendien kan de meidoorn, door zijn fijne vertakking en dichte bladerdek, als windscherm dienen en zo bescherming bieden aan andere planten.
Mmm, meidoorn
De meidoorn is eetbaar en wordt al eeuwenlang gebruikt voor culinaire doeleinden. Rauw, van de heg, is hij niet op zijn best en kan de bes een laxerende werking hebben. De bessen van de meidoorn kunnen wel goed verwerkt worden en worden dan ook vaak gebruikt om jam, gelei en siroop van te maken. De bessen hebben een licht zure smaak en bevatten veel vitamine C. Naast de bessen kunnen de jonge blaadjes van de meidoorn toegevoegd worden in een salade of als ingrediënt in soepen.
Meidoorn is de master
Als je geïnteresseerd bent in het planten van een heg en op zoek bent naar een plantensoort die veel voordelen biedt voor de natuur, dan kan de meidoorn niet ontbreken. De meidoorn is een veelzijdige plant die een belangrijke rol speelt in ons landschap, cruciaal is voor onze biodiversiteit, gemakkelijk te verzorgen is en ook nog eens snel groeit. Een plant die zeker de moeite waard is om te ontdekken!
*= in Bufferzones Bacterievuur planten wij vanzelfsprekend geen meidoorns. Meidoorns kunnen besmet raken met bacterievuur. Bacterievuur is een plantziekte die ook op bijvoorbeeld peren, kweeperen, krentenbomen, lijsterbessen en vuurdoorns kan gaan zitten. In de Europese Unie zijn gebieden aangewezen die vrij zijn van bacterievuur, om handel van gevoelige planten mogelijk te houden. Door geen meidoorns te planten in deze zones te planten, houden we deze zones Bacterievuur vrij. Op de site van de Nederlandse Voedsel- en warenautoriteit vind je meer informatie hierover.
